Wybory 4 czerwca 1989

Festiwal Wyłącz System – upamiętnienie wyborów 4 czerwca 1989

Festiwal Wyłącz System upamiętniał kolejne rocznice doniosłego politycznego wydarzenia, jakim były wybory 4 czerwca 1989. Towarzyszące każdej edycji festiwalu eventy w mniej lub bardziej bezpośredni sposób nawiązywały do burzliwego, przejściowego okresu, który wybory czerwcowe otworzyły. Okres ten stanowił stopniowe żegnanie PRL-u i budowanie nowej, wolnej i demokratycznej rzeczywistości III RP.

Wybory 4 czerwca 1989 – początek nowej rzeczywistości

Data 04.06.1989 jest dla Polski szczególna. Pamiętnego 4 czerwca 1989 odbyły się pierwsze częściowo wolne wybory do polskiego parlamentu, których przeprowadzenie i wyniki stanowiły pierwszy krok w procesie transformacji ustrojowej państwa. Dzień 04.06.1989 uznaje się przez to za początek końca komunizmu w Polsce i jednocześnie otwarcie drzwi dla szeroko zakrojonych reform pierwszego, częściowo jeszcze demokratycznego rządu, na którego czele stanął premier Tadeusz Mazowiecki.

Wybory czerwcowe były rezultatem obrad podjętych pomiędzy przedstawicielami komunistycznej władzy i reprezentantami opozycji z obozu „Solidarności” w ramach Okrągłego Stołu. Jednym z głównych ustaleń rozmów toczonych wiosną 1989 roku była umowa odnośnie przeprowadzenia w Polsce kontraktowych wyborów parlamentarnych do Sejmu i Senatu, w których udział wziąć mogła strona opozycyjna. Stanowiło to moment przełomowy w historii PRL, zapowiadający upadek systemu komunistycznego.

Działacze NSZZ „Solidarność” w drodze na zakończenie obrad Okrągłego Stołu, na czele idą: Lech Wałęsa i Tadeusz Mazowiecki
Źródło: commons.wikimedia.org / Leonard Szmaglik

Wybory czerwcowe nie były jednak w pełni wolne i demokratyczne. Ich kontraktowość polegała na zastrzeżeniu sobie przez władzę komunistyczną 65 proc. mandatów parlamentarnych w Sejmie. Miało to stanowić dla obozu komunistycznego „pakiet kontrolny”, który uniemożliwiałby dokonanie przez „Solidarność” pełnej transformacji ustrojowej kraju. Rzeczywistość okazała się jednak inna.

Rezultat wyborów z czerwca 1989 roku był porażający dla komunistycznej władzy. W ich wyniku do Sejmu dostało się 160 przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” (na 161 możliwych miejsc), a do Senatu – 92 przedstawicieli (strona komunistyczna nie uzyskała ani jednego mandatu). Było to równoznaczne z faktycznym końcem komunizmu w Polsce oraz początkiem długiego procesu integracji politycznej i gospodarczej z Zachodem.

Kultywowanie pamięci o wydarzeniu, jakim były wybory 4 czerwca 1989, wciąż pozostaje jednym z ważniejszych zadań dla polskiej polityki historycznej. Podkreślając znaczenie tego przełomowego dnia, pielęgnuje się polską tożsamość i przywiązanie dla wartości demokratycznych: pluralizmu, wolności, tolerancji i praworządności.